Cây sả từ lâu đã trở thành gia vị quen thuộc trên bếp Việt, hương vị dân dã, đồng quê ấy thấm đậm vị trong từng món ăn. Giờ đây, cây sả lại trở thành bạn của nhà nông từ Bắc đến Nam, từ vùng đất cằn cỗi đến vùng đất đá cao nguyên khi trồng sả để sản xuất tinh dầu Sả đã trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều vùng miền.
.jpg)
Vùng nguyên liệu sả Yaris tại EaSup- Đăk Lắk
1. Tìm hiểu về Sả và tinh dầu Sả
Cây Sả có bộ rễ phân bố rộng nên có khả năng hút nước, giữ nước tốt, có tác dụng giữ đất, chống xói mòn, rửa trôi hiệu quả. Chu kỳ kinh tế của cây sả kéo dài, trồng một lần thu hoạch từ 3 – 4 năm.
Là một loại dầu mỏng, trong suốt với hương thơm nhẹ, ngọt ngào, loại cỏ này có nguồn gốc từ Sri Lanka và Java, tinh dầu sả được chiết xuất từ lá và thân của cây sả bằng phương pháp chưng cất giữa cây sả và hơi nước. Cây sả thuộc họ Cymbopogon. Tinh dầu sả cũng được dùng như một chất khử trùng, trị liệu và làm mát không khí.
Theo các bài báo, tạp chí khoa học thì trên thị trường có khoảng 30 loài Cymbopogon mọc hoang dại khắp mọi nơi trên thế giới. Nhưng người nghiên cứu chỉ dùng 3 loại chính để tạo ra tinh dầu nguyên chất.
Tinh dầu sả Ceylon: Tinh dầu sả Ceylon hay còn được gọi với cái tên khác như Sri lanka, được thu từ loài Cymbopogon nardus.
Tinh dầu sả Java: Tinh dầu sả Java (Cymbopogon winterianus) là tinh dầu được lấy từ cây sả xoè, sả đỏ. Theo các nghiên cứu cho thấy thì các thành phần của tinh dầu sả được nghiên cứu nhiều và được đánh cao nhất là citronella, citronellol, geraniol.
Là một loại dầu mỏng, trong suốt với hương thơm nhẹ, ngọt ngào, loại cỏ này có nguồn gốc từ Sri Lanka và Java, tinh dầu sả được chiết xuất từ lá và thân của cây sả bằng phương pháp chưng cất giữa cây sả và hơi nước. Cây sả thuộc họ Cymbopogon. Tinh dầu sả cũng được dùng như một chất khử trùng, trị liệu và làm mát không khí.
Theo các bài báo, tạp chí khoa học thì trên thị trường có khoảng 30 loài Cymbopogon mọc hoang dại khắp mọi nơi trên thế giới. Nhưng người nghiên cứu chỉ dùng 3 loại chính để tạo ra tinh dầu nguyên chất.
Tinh dầu sả Ceylon: Tinh dầu sả Ceylon hay còn được gọi với cái tên khác như Sri lanka, được thu từ loài Cymbopogon nardus.
Tinh dầu sả Java: Tinh dầu sả Java (Cymbopogon winterianus) là tinh dầu được lấy từ cây sả xoè, sả đỏ. Theo các nghiên cứu cho thấy thì các thành phần của tinh dầu sả được nghiên cứu nhiều và được đánh cao nhất là citronella, citronellol, geraniol.
.png)
Vùng nguyên liệu Sả Yaris tại EaHleo- Đắk Lắk
Tinh dầu sả chanh: Tinh dầu sả chanh được sử dụng phổ biến và rộng rãi nhất Việt Nam hiện nay. Tinh dầu sả chanh có màu vàng, đặc sánh. Khi được sử dụng trong liệu pháp hương thơm hoặc để thiền định, tinh dầu sả chanh giúp làm sáng tỏ tâm trí và nâng cao nhận thức về tâm linh. Nó hỗ trợ giải phóng sự hối tiếc và phẫn uất đồng thời thúc đẩy cảm giác hy vọng, dũng cảm và lạc quan.
> Tham khảo ngay: Kỹ thuật trồng Sả chuẩn hữu cơ
> Tham khảo ngay: Kỹ thuật trồng Sả chuẩn hữu cơ
2. Quy trình sản xuất tinh dầu sả
Sản xuất tinh dầu Sả bằng phương pháp chưng cất thông qua nồi chưng cất tinh dầu. Quy trình chưng cất tinh dầu sả trải qua 8 bước cơ bản như sau:
Bước 1: Lựa chọn nguyên liệu
Đây là một trong những bước vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng của tinh dầu sả. Bạn cần phải tìm được loại sả có lá tươi, đủ tiêu chuẩn. Đặc biệt, bạn không nên lựa chọn những loại sả quá tươi hoặc quá già bởi chúng sẽ không có nhiều tinh dầu. Nên lựa chọn những loại sả có lá (tính từ ngoài vào) đã khô từ 5-10 cm.
Bước 1: Lựa chọn nguyên liệu
Đây là một trong những bước vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng của tinh dầu sả. Bạn cần phải tìm được loại sả có lá tươi, đủ tiêu chuẩn. Đặc biệt, bạn không nên lựa chọn những loại sả quá tươi hoặc quá già bởi chúng sẽ không có nhiều tinh dầu. Nên lựa chọn những loại sả có lá (tính từ ngoài vào) đã khô từ 5-10 cm.
.jpg)
Lựa chọn nguyên liệu là bước đầu tiên quyết định đến chất lượng tinh dầu
Bước 2: Làm héo nguyên liệu
Bước tiếp theo của kỹ thuật chưng cất tinh dầu sả là phơi sả đến khi độ ẩm chỉ còn lại 50%. Bởi lẽ, ở độ ẩm này, lá sả sẽ được bảo quản lâu hơn đồng cũng giúp giảm được 35% nhiên liệu và 27% thời gian chưng cất.
Bước 3: Chưng cất sả phơi
Tiếp tục đưa sả đã được phơi khô vào nồi hấp chưng cất tinh dầu sả. Tỉ lệ nguyên liệu chưng cất là 180-200kg nguyên liệu/ dung tích nồi hấp là 1000L. Lưu ý thời gian chưng cất sẽ kéo dài khoảng 2.5 – 3h/mẻ.
Bước tiếp theo của kỹ thuật chưng cất tinh dầu sả là phơi sả đến khi độ ẩm chỉ còn lại 50%. Bởi lẽ, ở độ ẩm này, lá sả sẽ được bảo quản lâu hơn đồng cũng giúp giảm được 35% nhiên liệu và 27% thời gian chưng cất.
Bước 3: Chưng cất sả phơi
Tiếp tục đưa sả đã được phơi khô vào nồi hấp chưng cất tinh dầu sả. Tỉ lệ nguyên liệu chưng cất là 180-200kg nguyên liệu/ dung tích nồi hấp là 1000L. Lưu ý thời gian chưng cất sẽ kéo dài khoảng 2.5 – 3h/mẻ.
.jpg)
Mô hình chưng cất tinh dầu Sả bằng phương pháp Chưng cất hơi nước
Một vấn đề quan trọng người làm cần lưu ý đó là trước khi cho nguyên liệu vào nồi cần để ý xem sả có lẫn cỏ hoặc các loại nguyên liệu khác hay không để tránh làm ảnh hưởng tới chất lượng tinh dầu.
Bước 4: Ngưng tụ chất đốt
Sau khoảng 3h, lượng tinh dầu thành phẩm sẽ bay hơi cùng với nước qua ống dẫn hơi và đến bồn làm lạnh ngưng tụ.
Bước 5: Phân ly
Khi được đưa tới bình ngưng tụ, lúc này vẫn là hỗn hợp của nước và tinh dầu. Tuy nhiên tinh dầu có trọng lượng nhỏ hơn hơi nước nên chúng sẽ tồn tại ở phía bên trên bình ngưng tụ. Chúng ta cần sử dụng thiết bị phân ly để tách hỗn hợp tinh dầu và nước.
Bước 6: Tách tinh dầu loại 2
Sau khi đã phân ly được tinh dầu và nước ra thành 2, nước chưng sẽ được đưa vào bể xử lý để phân li ra thành dầu loại 2. Tinh dầu thô được lắng để tách tạp chất lớn và được làm khô bằng Na2SO4 khan, lượng Na2SO4 tùy thuộc vào hàm lượng nước trong tinh dầu sả. Sẽ có khoảng 25-50 gam/kg tinh dầu.
Bước tiếp theo là đem tinh dầu đi lọc để tách Na2SO4. Na2SO4 sau khi đã được tách ra sẽ đem rửa 2 lần bằng nước ấm sau đó cho vào túi và cho vào nồi chưng cất tinh dầu sả để tận thu tinh dầu.
Bước 7: Xử lý bã
Bã sả được đổ bỏ đi để chuẩn bị cho mẻ nguyên liệu mới đưa vào nồi. Sử dụng nguồn bã thải làm nguyên liệu hữu cơ để sản xuất phân bón vi sinh, hạn chế sử dụng phân bón hóa học. Phân hữu cơ vi sinh lại được sử dụng cho cây sả và các cây trồng khác, trả lại lượng dinh dưỡng lấy đi từ đất. Ngoài ra trong bã thải sau chưng cất còn tồn tại một lượng nhỏ tinh dầu, có khả năng xua đuổi côn trùng hiệu quả. Bên cạnh đó, việc tận dụng phế liệu của quá trình sản xuất tinh dầu và nguồn bã thải sau trồng nấm để làm giá thể phục vụ trồng hoa, rau sạch còn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, giúp cải thiện chất lượng đất trồng và hạn chế dịch bệnh.
Bước 8: Sấy và lọc tinh dầu sả sau đó đóng chai
Sau khi đã thu được tinh dầu sả chúng ta đem sấy khô và cho vào trong bình kín để bảo quản. Tinh dầu sả khi đã được khử hết nước sẽ có màu sáng.
Bước 4: Ngưng tụ chất đốt
Sau khoảng 3h, lượng tinh dầu thành phẩm sẽ bay hơi cùng với nước qua ống dẫn hơi và đến bồn làm lạnh ngưng tụ.
Bước 5: Phân ly
Khi được đưa tới bình ngưng tụ, lúc này vẫn là hỗn hợp của nước và tinh dầu. Tuy nhiên tinh dầu có trọng lượng nhỏ hơn hơi nước nên chúng sẽ tồn tại ở phía bên trên bình ngưng tụ. Chúng ta cần sử dụng thiết bị phân ly để tách hỗn hợp tinh dầu và nước.
Bước 6: Tách tinh dầu loại 2
Sau khi đã phân ly được tinh dầu và nước ra thành 2, nước chưng sẽ được đưa vào bể xử lý để phân li ra thành dầu loại 2. Tinh dầu thô được lắng để tách tạp chất lớn và được làm khô bằng Na2SO4 khan, lượng Na2SO4 tùy thuộc vào hàm lượng nước trong tinh dầu sả. Sẽ có khoảng 25-50 gam/kg tinh dầu.
Bước tiếp theo là đem tinh dầu đi lọc để tách Na2SO4. Na2SO4 sau khi đã được tách ra sẽ đem rửa 2 lần bằng nước ấm sau đó cho vào túi và cho vào nồi chưng cất tinh dầu sả để tận thu tinh dầu.
Bước 7: Xử lý bã
Bã sả được đổ bỏ đi để chuẩn bị cho mẻ nguyên liệu mới đưa vào nồi. Sử dụng nguồn bã thải làm nguyên liệu hữu cơ để sản xuất phân bón vi sinh, hạn chế sử dụng phân bón hóa học. Phân hữu cơ vi sinh lại được sử dụng cho cây sả và các cây trồng khác, trả lại lượng dinh dưỡng lấy đi từ đất. Ngoài ra trong bã thải sau chưng cất còn tồn tại một lượng nhỏ tinh dầu, có khả năng xua đuổi côn trùng hiệu quả. Bên cạnh đó, việc tận dụng phế liệu của quá trình sản xuất tinh dầu và nguồn bã thải sau trồng nấm để làm giá thể phục vụ trồng hoa, rau sạch còn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, giúp cải thiện chất lượng đất trồng và hạn chế dịch bệnh.
Bước 8: Sấy và lọc tinh dầu sả sau đó đóng chai
Sau khi đã thu được tinh dầu sả chúng ta đem sấy khô và cho vào trong bình kín để bảo quản. Tinh dầu sả khi đã được khử hết nước sẽ có màu sáng.
.jpg)
Tinh dầu sả chanh Yaris
3. Cách tự làm tinh dầu sả tại nhà
Phía trên là các bước để hoàn thành quy trình sản xuất một lọ tinh dầu Sả thiên nhiên nguyên chất Yaris. Bạn cũng có thể thử làm thủ công tại nhà với cách làm tinh dầu sả tại nhà sau đây:
Bước 1: Chọn loại củ sả có độ già từ 10 tháng trở lê cắt bỏ phần rễ, lá và các vỏ bị úa, vàng. Cắt sả thành khúc 4 - 5cm và đập dập. Lưu ý là không đập quá nát.
Bước 1: Chọn loại củ sả có độ già từ 10 tháng trở lê cắt bỏ phần rễ, lá và các vỏ bị úa, vàng. Cắt sả thành khúc 4 - 5cm và đập dập. Lưu ý là không đập quá nát.
.jpg)
Cắt sả thành khúc 4 - 5cm và đập dập
Bước 2: Lau khô lọ thủy tinh, bỏ các khúc sả đã đập dập vào. Chỉ cần bỏ vào nửa hũ là được, không nên quá đầy.
Bước 3: Cho rượu và nước sạch vào lọ thủy tinh đã bỏ sả vào trong. Tỉ lệ rượu và nước là 1:1. Cần đổ hỗn hợp rượu và nước ngập sả, sau đó đậy kín nắp và để nơi khô ráo, thoáng mát.
Bước 4: Sau 3 ngày, bạn lấy phần nước ra để riêng. Tiếp tục lấy phần củ sả và xay nhuyễn bằng máy xay sinh tố. Cho phần vừa xay này vào hũ cùng với phần nước rượu và đậy nắp kín.
Bước 5: Sau 3 tuần, dùng miếng gạc sạch lọc bỏ phần bã sả, lọc lấy phần tinh dầu đã lắng lại. Phần bã sả vừa lọc ra tiếp tục cho vào hũ và ngâm tiếp. Phần tinh dầu sả vừa thu được cho vào 1 hũ nhỏ và đậy nắp kín.
Bước 6: Công đoạn lọc phần bã sả có thể thực hiện 3 - 4 lần để lấy thêm phần tinh dầu sả lắng đọng lại. Cuối cùng, bạn được hũ tinh dầu sả nguyên chất và dùng dần.
Trên đây là phương pháp sản xuất một lọ tinh dầu sả tự nhiên nguyên chất theo công nghệ chưng cất hơi nước và cách làm đơn giản tinh dầu sả tại nhà. Nếu cảm thấy chờ đợi trong 3 tuần quá lâu thì đừng ngại gọi ngay Yaris để được tư vấn và tậu ngay một em tinh dầu sả nguyên chất về dùng cho cả nhà. Hay bạn còn thắc mắc hoặc cần thêm thông tin gì về tinh dầu sả nói riêng hay những tinh dầu khác nói chung đều có thể liên hệ ngay với số điện thoại bên dưới: 0962 25 15 19. Yaris luôn sẵn lòng hỗ trợ và giải đáp những thắc mắc từ bạn.
Bước 3: Cho rượu và nước sạch vào lọ thủy tinh đã bỏ sả vào trong. Tỉ lệ rượu và nước là 1:1. Cần đổ hỗn hợp rượu và nước ngập sả, sau đó đậy kín nắp và để nơi khô ráo, thoáng mát.
Bước 4: Sau 3 ngày, bạn lấy phần nước ra để riêng. Tiếp tục lấy phần củ sả và xay nhuyễn bằng máy xay sinh tố. Cho phần vừa xay này vào hũ cùng với phần nước rượu và đậy nắp kín.
Bước 5: Sau 3 tuần, dùng miếng gạc sạch lọc bỏ phần bã sả, lọc lấy phần tinh dầu đã lắng lại. Phần bã sả vừa lọc ra tiếp tục cho vào hũ và ngâm tiếp. Phần tinh dầu sả vừa thu được cho vào 1 hũ nhỏ và đậy nắp kín.
Bước 6: Công đoạn lọc phần bã sả có thể thực hiện 3 - 4 lần để lấy thêm phần tinh dầu sả lắng đọng lại. Cuối cùng, bạn được hũ tinh dầu sả nguyên chất và dùng dần.
Trên đây là phương pháp sản xuất một lọ tinh dầu sả tự nhiên nguyên chất theo công nghệ chưng cất hơi nước và cách làm đơn giản tinh dầu sả tại nhà. Nếu cảm thấy chờ đợi trong 3 tuần quá lâu thì đừng ngại gọi ngay Yaris để được tư vấn và tậu ngay một em tinh dầu sả nguyên chất về dùng cho cả nhà. Hay bạn còn thắc mắc hoặc cần thêm thông tin gì về tinh dầu sả nói riêng hay những tinh dầu khác nói chung đều có thể liên hệ ngay với số điện thoại bên dưới: 0962 25 15 19. Yaris luôn sẵn lòng hỗ trợ và giải đáp những thắc mắc từ bạn.
